Komendant sizdən aylıq kommunal ödənişi tələb edir? Mənzil pulu, kommunal pulu, komendant pulu, kommunal xidmət haqqı, aylıq ödəniş və sairə adlar sizi çaşdırır?
Bu ödənişləri etmək qanunidirmi deyə düşünürsünüz? Tələb olunan kommunal xidmət haqqı necə hesablanır? Niyə bütün binalarda kommunal ödənişi eyni deyil? Ümumiyyətlə, mənim şəxsi mənzilim var, mən niyə kiməsə nəsə ödəməliyəm?
Belə suallar çox adamı narahat edir. Ancaq aydın izahlar azdır. Hər mütəxəssis, hər ekspert bu suallara özünə məxsus formada cavab verir. Lakin cavablar heç də həmişə dəqiq və tam deyil. Hətta, bir sıra hallarda tamamilə yanlış istiqamətləndirmə müşahidə etmək olur.
Bu məqama bir qədər sonra qayıdarıq. İlk öncə bu yazıda hansı alt mövzulara toxunacağımıza nəzər yetirək:
Bir məqalədə bütün sualları cavablandırmaq çətin olsa da, əsas sualı hərtərəfli cavablandırmağa cəhd edəcəyik. Daha öncəki yazılarda kommunal pulu nədir və kommunal ödənişi hansı hallarda tələb olunur kimi suallara toxunmuşduq.
Bu yazıda, “kommunal xidmət haqqı necə hesablanır” sualına aydınlıq gətirməyə çalışaq. Binalarda xidmət haqqı necə hesablanır? Kommunal haqqı məbləğini kim və necə təyin edir?
Kommunal ödənişinin əsası
İlk öncə qeyd etmək yerinə düşər ki, çoxmənzilli yaşayış binaları müştərək mülkiyyətli daşınmaz əmlak kateqoriyasına daxildir. Bu isə o deməkdir ki, bu binaların bütün mənzil mülkiyyətçilərinə məxsus olan ümumi əmlakları var. Həmin ortaq əmlakların baxımı və saxlanması bütün mənzil mülkiyyətçilərinin məsuliyyətinə aiddir.
Bu mövzunu başqa məqalədə diqqətə almışdıq. Bu yazıda təkrara yol vermədən, qısa olaraq qeyd edək ki, qanunun tələbi ilə çoxmənzilli yaşayış binalarında bütün mənzil sahibləri ümumi ortaq əmlakın saxlanması xərclərini qarşılamaq üçün aylıq kommunal haqqı ödəməyə borcludur.
Kommunal xidmət haqqı necə hesablanır?
Kommunal xidmət haqqı heç də bütün binalar üçün eyni qiymət deyil və ola da bilməz. Kommunal pulunun hər bina üçün fərqli təyin olunması çox təbiidir və bunun səbəbini bu məqalədə görəcəksiniz. Bu haqda məqalənin sonrakı hissəsində ətraflı danışacağıq.
Lakin gəlin, ilk öncə şərti bir bina müəyyən edək və həmin binaya aid ümumi əmlakları və sahələri dəqiqləşdirək. Kommunal haqqı hesablamaq üçün binanın malik olduğu bir sıra xüsusiyyətlər qiymətin hesablanması üçün önəmlidir.
Qiymət hesablamaq istədiyimiz şərti bina 18 mərtəbəli, 4 girişdən ibarət, geniş həyəti və yeraltı parking sahəsi olan 210 mənzilli yeni tikili olsun. Binanın bütün yaşayış sahəsinin cəmi 30,000 kvadrat metr hesab edək və hesablamada sadəlik üçün qeyri-yaşayış sahəsinin olmadığını varsayaq.
Hər bir binanın avadanlıq təchizatı, onların sayı və modelləri, eləcə də ümumi istifadədə olan sahələri bir-birindən fərqli olur. Ona görə də ümumi əmlakın saxlanması xərclərini hesablamaq üçün, mümkün ola biləcək bütün xidmətləri deyil, sadəcə tipik binada ola biləcək xərcləri və xidmətləri nəzərə alaq.
Hər hansı binada bəzi xidmətlərin təmin edilməsi qanunun tələbi ilə məcburi, bəzi xidmətlərin göstərilməsi isə sifarişçilərin, yəni mülkiyyətçilərin istəyi ilə könüllü xarakter daşıyır. Bu detallara daha sonra yenə qayıdacağıq.
Xidmətlərin qiymətinə gəldikdə, müxtəlif xidmətlərin bazar qiymətləri də eyni cür müəyyən edilmir. Binanın sahələri və ölçüləri, avadanlıqların sayı, vəziyyəti, modeli, binanın digər göstəricilərindən asılı olaraq alınan xidmətlərin qiyməti əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər.
Təcrübəyə əsaslanaraq, lakin hesablama məqsədilə bəzi sadələşdirmələr edib təxmini orta qiymətlər üzərindən aylıq xərcləri təhlil edək. Məsrəflər yuxarıda qeyd etdiyimiz şərti binaya görə hesablanır.
Kommunal ödənişin hesablanması - nümunə
-
Qeyd etdiyimiz şərti bina üçün hər girişdə 3 ədəd lift olduğunu təxmin edək. Bir liftin bir aylıq baxım xidməti, mərtəbə sayı, yük qabiliyyəti, ümumi lift sayı, markası kimi amillərdən asılı olaraq 50 manatdan 150 manata qədər dəyişə bilər.
Hesablama üçün bir liftin aylıq baxım xərcini 100 AZN götürək: [ 3 lift x 4 giriş x 100 AZN = 1200 AZN ] -
Yeni tikili binalarda ümumi sahələrdə yanğın xəbərverici sistem, yanğın balonları və digər qurğular nəzərdə tutulur və onların baxımı da bir sıra amillərə görə 100-500 AZN arasında dəyişə bilər.
Bu bina üçün aylıq baxım xidmətini təxmini 250 AZN təyin edək. -
Məişət tullantılarının daşınması qoyulan qab sayına uyğun təyin olunur. Bir qabın ortalama qiyməti 80-150 AZN arası dəyişə bilər.
Hesab edək ki, binamızda 6 qab qoyulur və bir qabın aylıq qiyməti təxmini 100 AZN götürək: [ 6 qab x 100 AZN = 600 AZN ] -
Binanın ümumi sahələrinin işıqlandırılması, liftlərin, su matorlarının və digər qurğu və avadanlıqların istifadəsinə elektrik sərf olunur. Bu sərfiyyət sakinlər tərəfindən mənzildə istifadə edilən elektrikdən fərqlidir. Hansı ki, mənzildəki sərfiyyat mənzilin öz sayğacı ilə ölçülür və mənzil sahibinin şəxsi məsuliyyətinə aid edilir.
Ümumi avadanlıqların sərfiyyatı isə bütün bina mülkiyyətçilərinin ortaq öhdəliyi sayılır və sayğacı ayrıca olur. Bir kvadrat metr üzrə ümumi elektrik xərcinin 0.20 AZN olduğunu təxmin edək: [ 30 000 m2 x 0.2 AZN = 6000 AZN ] -
Binada ümumi isitmə sistemi, qazanxana olduğunu nəzərə alaraq, qaz və su xərclərini də nəzərə alaq. Su sərfiyyatı həmçinin ümumi sahələrin təmizliyi, həyətyanı sahəyə baxım və digər məqsədlərə də istifadə olunur.
Bir kvadrat metr üzrə həmin xərcləri təxmini olaraq qaz üçün 0.1 AZN, su və kanalizasiya üçün 0.01 AZN hesab edək: [ təbii qaz: 30 000 m2 x 0.1 AZN = 3000 AZN və Su: 30 000 m2 x 0.01 AZN = 300 AZN ] -
Ümumi sahələrin: həyətyanı ərazilər, dəhlizlər, parking sahəsi və s. təmizliyini həyata keçirmək üçün binanın həcminə görə ən azı 4 xadimə tələb olunduğunu nəzərə alaq.
Onlara aylıq minimum 300 AZN net əmək haqqı ödəmək üçün, sosial müdafiə, sığorta və qanunun tələb etdiyi digər icbari xərcləri üzərində gəldikdə, bir nəfər üçün təxminən 450 AZN məsrəf yaranır: [ 4 xadimə x 450 AZN = 1800 AZN ] -
Binada texniki baxım xidmətini həyata keçirmək və qazanxanaya nəzarət etmək üçün elektrik, santexnik və digər sahələrə uyğun texniki işçilər tələb olunur. Onların da ümumi sayını minimum 3 nəfər götürək.
Bir nəfərə 500 AZN net əmək haqqı ödəmək üçün, təxmini 700 AZN aylıq xərc yaranmış olur. [ 3 texniki işçi x 700 AZN = 2100 AZN ] -
Yeni binalarda adətən mühafizə xidməti də təşkil olunur. Xidmətin davamlı olmasını təmin etmək üçün növbəli olduğunu hesaba alsaq, bir post üçün 4 nəfər əməkdaşa ehtiyac yaranır. Giriş sayı, monitor otağı, patrul və digər amillər post sayına təsir edə bilər.
Şərti binamızda 2 post olduğunu təxmin etsək, 8 mühafizə əməkdaşına ehtiyac yaranır. Onların da net 500 AZN əmək haqqı aldığını təxmin edək: [ 8 mühafizə əməkdaşı x 700 AZN = 5600 AZN ] -
Təmizlik, texniki və mühafizə xidmətini təmin etmək üçün gündəlik sərfiyyat materiallarına ehtiyac yaranır. Bura müxtəlif təmizlik vasitələri, elektrik, santexnik və digər onlarla adda mal-material tələb olunur.
Çox xırdalığa getmədən, ən minimal bir məbləğ, aylıq 500 AZN təxmin edək. -
Əlavə olaraq, xidmətin təşkili üçün bir sıra alət və avadanlıqlar istifadə olunur. Onların bəziləri 5-10 il istifadə edilirsə, bəziləri ildə bir dəfə, bəziləri bir neçə aydan bir yenilənir.
Yenə də çox xırdalamadan və detala getmədən, binanın ölçüsünə görə, amortizasiya xərci adı ilə aylıq minimal 300 AZN əlavə edək. -
İşin təşkili, idarə edilməsi, digər nəzərə alınmayan xərclər kifayət qədər çeşidlidir və onların hamısını nəzərə almaq, xüsusilə şərti bina üzərində, o qədər də asan deyil.
Ancaq bu ölçüdə bir bina kompleksinin idarə edilməsi üçün ən azı ümumi bir rəhbər işçi (koordinator, komendant, menecer və s) vəzifəsi mövcud olmalıdır. Onun əmək haqqı və qeyd etmədiyimiz digər ümumi xərcləri cəmləyib aylıq təxmini 1500 AZN ümumi xərclər adı ilə qeyd edək.
Təkrar qeyd olunmalıdır ki, hər bir binanın xüsusiyyətlərinə və sakinlərin istəklərinə görə göstərilən xidmətləri sayı, miqdarı, səviyyəsi və onunla əlaqəli xərclər əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər.
Sadəcə ümumi təsəvvür yaratmaq üçün yuxarıda qeyd olunan şərti bina üzrə təxmini xidmətlər və onların aylıq xərclərini nəzərə alaraq hesablamamıza baxırıq.
Şərti bina üzrə yuxarıda verilən göstəricilər əsasında aylıq kommunal xidmət haqqı hesablamasının yekun cədvəli:
Xərcin adı | AZN/ay |
Liftlərin baxımı | 1200 |
Yanğın mühafizə sistemi | 250 |
Tullantı daşınması | 600 |
Elektrik xərcləri | 6000 |
Qaz xərcləri | 3000 |
Su xərcləri | 300 |
Sərfiyyat materialları | 500 |
Amortizasiya | 300 |
İşçilik xərlcəri | 9500 |
Ümumi xərclər | 1500 |
CƏMİ XƏRCLƏR | 23 150 |
Beləliklə, təxmini hesabladığımız aylıq xidmət xərcləri 23, 150 AZN təşkil edir. Binanın ümumi yaşayış sahəsinin 30 min kvadrat metr olduğunu nəzərə alsaq, aylıq 0.77 AZN/m2 xərc alınır, yəni bir kvadrat metrə ayda 77 qəpik.
Əlavə olaraq, əgər bu işi idarəedici təşkilat yerinə yetirərsə, onun kommersiya marağının olması üçün müəyyən marjasını, o cümlədən vergi orqanları qarşısında öhdəliyini yerinə yetirmək üçün 18% ƏDV-ni də xərclərin üzərinə gəlmək lazımdır. Nəticədə, bina sakinləri üçün bir kvadrat metr üzrə aylıq kommunal haqqı bizim hesablamada təxmini 1 AZN ətrafında formalaşmış olur.
1 AZN kommunal haqqı nə qədər realdır?
Təbii ki, yuxarıda qeyd etdiyimiz bina və ona aid bütün amillər və xidmət tələbləri şərtidir və real qiymət, yuxarıda sadalanan tələblərdən asılı olaraq, bundan daha yuxarı və ya aşağı ola bilər.
Alınan xidmətlərin dəyərini, sərf olunan kommunal sərfiyyatının həcmini necə hesabladığımızı soruşsanız, cavab o olar ki, göstərilən qiymətlər təxminidir. Müəyyən təcrübəyə və mövcud bazar qiymətlərinə əsaslanır. Hətta, bir sıra məqamlarda ən minimal rəqəmlər götürülür.
Yəni, bu hesablama sadəcə bir simulyasiyadır. Reallıqda verilən binanın göstəricilərinə görə məsrəflər həm yuxarı, həm aşağı istiqamətdə ciddi dəyişə bilər. Lakin onun yuxarı istiqamətdə dəyişmə ehtimalı daha çoxdur, nəinki azalma ehtimalı.
Verilən xərclərə baxdıqda, çoxumuzda belə sual yaranır ki, bu qədər xərclərə gərək varmı? Və ya bu xidmətlərin hamısı guya təmin olunur? Məsələn, kimsə iddia edə bilər ki, yanğın sistemi artıq quraşdırılıb, onun baxımı üçün aylıq 250 AZN niyə ödəməliyəm ki? Problem olduqda, MTK özü həll eləsin.
Yaxud, liftlərə hər ay baxıma görə 100 AZN ödəmək? Hələ üstəlik ciddi problem olduqda, onun əsaslı təmiri üçün təkrar ödəniş tələb edirlər. Digər tərəfdən, 12 mühafizəçi yazılır, ancaq mən həyətə girib-çıxanda heç kimi görmürəm.
Bütün bu sualların yəqin ki, cavabları var və onların hər biri fərqli mövzulardır. Bu məqalə üçün, qısa olaraq qeyd etmək yerinə düşər ki, məsələn, liftlərin təhlükəsiz və işlək olduğundan əmin olmaq üçün, eyni zamanda sonradan daha böyük xərcə düşməmək üçün, onların dövrü baxımı mütləqdir.
Eyni tələb digər avadanlıqlar üçün də keçərlidir. Xüsusilə, bəzi baxım tələbləri dövlətin müvafiq qanunvericiliyinə əsaslanır və məcburi xarakter daşıyır. Lakin baxımın xərci dövlətin öhdəliyi deyil. Niyə? Çünki, bu əmlaklar xüsusi mülkiyyətə aiddir. Yəni, bina mülkiyyətçilərinin ortaq malıdır və bu əmlakların saxlanması və baxım xərcləri də mülkiyyətçilərin ortaq məsuliyyəti hesab olunur.
Binanın ümumi əmlakına və ümumi sahələrə göstərilən xidmətlərin içində məcburi olanlarla yanaşı, sifarişçilərin seçiminə əsasən göstərilən xidmətlər var. Məsələn, mühafizə xidməti kimi.
Bütün bu xidmətlərin çeşidi və səviyyəsi isə qiymətlərə təsir edən əsas amillərdəndir. Hətta idarə edilən binaların sayı, ümumi sahələrin ölçüsü belə qiymətdə əhəmiyyətli dəyişikliyin olmasına gətirib çıxara bilər.
Qiymətə təsir edən daha bir önəmli amil isə, binanın kim tərəfindən idarə edilməsidir. Yuxarıda qeyd etmişdik ki, daşınmaz əmlak MMMC tərəfindən deyil, kənar təşkilat tərəfindən idarə edildikdə, xərclərin üzərində idarəedici şirkətin öz mənfəət marjası da əlavə olunur.
Əlavə xərc yaradan idarəetmə forması kimə lazımdır ki? Və ya, hansı idarəetmə üsulu yaxşıdır deyə sualınız yaranırsa, başqa bir məqaləmizdə bu mövzunun təhlilinə nəzər yetirə bilərsiniz.
Bəs bina sakinləri aldadılırsa?
Nəhayət, hər kəsdə sual yarana bilər ki, bəs biz hardan bilək ki, bizi aldatmırlar. Faktiki olaraq binada neçə nəfər işləyir, hansı xidmətlər verilir, o xidmətlərin xərci nə qədərdir? Bütün bunları sakinlər necə müəyəyn etsin. Bu sualların cavabı sadədir.
Qanunlara görə, binanı idarə edən tərəf, istər binada yaşayan mülkiyyətçinin özü olsun, istər MMMC olsun, istərsə də kənar təşkilat, dövrü olaraq bina mülkiyyətçilərinə hesabat verməli və onların suallarına aydınlıq gətirməlidir.
Binanın əmlaklarını hər kim idarə edirsə etsin, ona nəzarət mənzil mülkiyyətçilərinin üzərinə düşür. Mülkiyyətçilərin ümumi yığıncağı adlanan görüş təşkil olunur, illik büdcə, nəzərdə tutulan xərclər və xidmət haqqı müəyyənləşdirilir və qanunlara uyğun olaraq proseslərə nəzarət olunur. Bu mövzu haqda digər yazılarda daha ətraflı məlumat əldə edə bilərsiniz.
Qanun tələb edir ki, büdcə və xərclər idarəedici tərəfindən müəyyən edilsə də, yekun qiymət mülkiyyətçilərin ümumi yığıncağı tərəfindən razılaşdırılmalıdır. Qanun həm də tələb edir ki, razılaşdırılmış kommunal haqqı binada mülkiyyət sahibi olan bütün sakinlərə şamil edilir və bu qərar hamı üçün məcburidir.
Təhlükəli yanaşmalar
Bir sıra ekspertlər dönə-dönə vurğulayırlar ki, bütün binalarda kommunal xidmət haqqı eyni olmalıdır və ya zonalara görə təyin edilməlidir. Kommunal pulunun dövlət tərəfindən və ya tarif şurası tərəfindən təyin edilməsi gözləntisi bir sıra ekspertlər və sadə əhali arasında geniş yayılıb. Hətta, bu sektorun hazırda qeyri-müəyyən formada qalmasını birbaşa qiymət məsələsi ilə əlaqələndirirlər.
Hazırda mövcud olan təcrübə, sakinlərin məlumatsızlığı, yaşanan narahatlıqlar və bəzi MTK-ların vəziyyətdən sui istifadə etməsi bu cür yanaşmalara haqq qazandırmaya bilməz. Hər kəs düşünür ki, əgər qiyməti dövlət təyin etsə, heç bir idarəedici təşkilat özbaşına qiyməti artıra bilməz, heç bir MTK və ya komendant sakinlərdən haqsız yerə pul tələb edə bilməz.
Bu gözləntinin arxasında duran səbəblərdən biri də, insanların mümkün aldanma ehtimalına qarşı hansısa “nəzarətin” olması istəyidir. Başqa sözlə, əgər qiymət dövlət tərəfindən təyin edilirsə, deməli burada artıq-əskik heç nə yoxdur, ödəmək olar. Bu qədər qeyri-dəqiqliklər fonunda, belə istəyin ortaya çıxması çox təbii görünməlidir.
Lakin bu yanaşma əslində qeyri-adekvat yanaşmadır və yanlış nəticələrə yol aça bilər. Hamımız bilirik ki, bazar iqtisadiyyatında qiymətin əmələ gəlməsi tələb və təklifin təsirindən formalaşır. Mənzil məcəlləsinin tələbləri də məhz bu amilləri nəzərə alaraq formalaşdırılıb. Əks halda, bu sahədə sovet idarəetmə sistemi saxlanıla bilərdi. Vahid qiymət yanaşması tətbiq edilərdi, hətta xidmətləri də dövlət özü təmin edərdi.
Yoxsa ki, ümumi sahələri, quraşdırılmış qurğu və avadanlıqları bir birindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənən binalarda eyni qiymətin müəyyən edilməsi hansı məntiqlə əsaslandırıla bilər ki? Çox sadə bir müqayisəyə nəzər salmaq, bizə bəzi məsələlərə fərqli gözlə bamağa, bu gözləntinin nə dərəcədə əsassız olduğunu aydınlaşdırmağa kömək edə bilər.
İki fərqli binada eyni kommunal xidmət haqqı
İki şərti bina götürək: A) Yalnız ikicə girişi olan doqquz mərtəbəli müstəqil bina (yeni və ya köhnə tikili, fərq etməz) və B) hər biri 16 mərtəbəli bir neçə bina və köməkçi sahələrdən ibarət mənzil kompleksi.
Hesab edək ki, 9 mərtəbəli “A” binasında kiçik həyətyanı sahə, hər girişində bir ədəd lift və ümumi 4 ədəd su matoru var, başqa heç nə yoxdur. 16 mərtəbəli “B” yaşayış kompleksində isə, geniş həyətyanı sahə, uşaqlar üçün meydança, yeraltı parking sahəsi, hər binada 4 giriş və hərəsində 2-3 ədəd lift, mərkəzi isitmə, yanğından mühafizə sistemi, təhlükəsizlik xidməti və s. təmin olunur.
Bu iki şərti binanın sakinlərinin hər kvadrat metrə görə eyni xidmət haqqı ödəməsi sizcə nə qədər məntiqli olardı? Göstərilən bu iki şərti əmlakların mülkiyyətçilərinin eyni xidmətləri almadığı hamıya aydındır.
O halda, o da aydın olur ki, heç bir kənar təşkilat vahid qiymət yanaşma ilə müstəqil formada kommersiya fəaliyyəti göstərə bilməz və buna yanaşmaz. O ki, qaldı peşəkar idarəetmə təcrübəsi olmayan və idarəedici komandası bina sakinlərindən ibarət MMMC təşkilatı.
Yuxarıda kommunal xidmət haqqının hesablanmasına dair göstərdiyimiz nümunədən də aydın olur ki, hər bir bina üçün fərqli qiymətin formalaşması daha məntiqli və daha doğru yanaşmadır.
Ona görə də, mənzil məcəlləsi tələb edir ki, hər bir binanın sahə mülkiyyətçiləri binanın saxlanması xidmətini özləri təşkil etməli, idarəedici təşkilatın seçilməsinə özləri qərar verməli və qiyməti özləri razılaşdırmalıdır.
Yəqin ki, bu məqamda suallar yaranır ki, axı biz heç nəyə qərar vermirik. Bizə xidmətlər “MTK” və ya “JEK” tərəfindən göstərilir. Yaxud da xidmətlər lazımi səviyyədə göstərilmir. Bu mövzuları başqa məqalələrdə əhatəli formada təhlil etdiyimiz üçün bu yazıda ötürürük.
Qanun nə deyir?
Mənzil məcəlləsinin 136-cı maddəsinə görə, yaşayış binasında mülkiyyətçinin kommunal xidmətlərə görə ödəməli olduğu xidmət haqqına ümumi əmlakın saxlanması üçün çəkilən xərclər, ümumi kommunal xidmətlərə görə çəkilən xərclər (elektrik, su, qaz xərcləri) və kənardan alınan digər xidmətlər üçün çəkilən xərclər daxildir.
Məcəllənin 137-ci maddəsi isə, kommunal xidmət haqqının hansı qaydada və kimə ödənilməli olduğunu və aylıq olaraq yerinə yetirilməsini təyin edir.
137.10-cu maddə xüsusi olaraq vurğulayır ki, mənzildən istifadə edilməməsi mülkiyyətçini xidmət haqqı ödənişindən azad etmir.
Nəhayət, 140-cı maddənin tələbinə görə bütün mülkiyyətçilər ümumi əmlakın saxlanması xərclərini öz mənzil paylarına görə qarşılamağa borcludur və əgər mənzil başqa şəxsə satılarsa, borc öhdəliyi yeni mülkiyyətçinin üzərinə keçir.
Yəqin ki, indi sizdə suallar yaranır ki, bəs digər ölkələrdə bu məsələyə necə baxılır? Binaların idarə edilməsi üçün xidmət haqqı nə qədərdir və ya necə müəyyən edilir?
Əslində beynəlxalq təcrübələrə, digər ölkələrdə sınaqdan çıxmış işlək və effektiv yanaşmalarına, yeri gəlmişkən bu məqalədə toxunmaq yerinə düşərdi. Ancaq yazımız çox uzun və yorucu olmasın deyə, bu mövzunu da başqa bir məqaləyə saxladıq.
Sadəcə onu qeyd etmək olar ki, müştərək mülkiyyətli daşınmaz əmlak və onların idarə edilməsi sektoru inkişaf etmiş bütün ölkələrdə, yuxarıda bəhs edilən oxşar yanaşmalardan istifadə edilir. Azərbaycan kimi, bir sıra digər keçmiş sovet dövlətləri də oxşar qanunlar qəbul edərək, idarəetməni binanın mənzil mülkiyyətçilərinin özlərinə həvalə edirlər.
Beləliklə
Yaşayış binalarında kommunal xidmət haqqı hər bir bina və ya kompleks üçün fərqli ola bilər. Bu qiymət idarə olunan binanın forma və ölçülərindən, avadanlıq təchizatından, xüsusi mülkiyyətdə olan mənzil sahəsindən, ümumi sahələrin sayı və ölçüsündən, eləcə də mülkiyyətçilərin almaq istədiyi xidmətlərin sayı və miqdarından asılı olaraq dəyişə bilər.
Hər bir bina və ya əmlak kompleksi üçün orada göstərilən xidmətlərin qiyməti idarəedici tərəfdən müəyyən edilir və binadakı sahə mülkiyyətçiləri ilə razılaşdırlır. Razılaşdırılmış qiymətlər isə bütün mülkiyyətçilər üçün məcburi hesab olunur.
Kommunal pulu hesablamasi haqında chox yaxsi izahlar verilib. Etrafli məlumat ucun tesekkurler
Əyər komunal xidmətləri illik keçirilibsə,ilin əvvəlində tam məbləq,zibil,kvartira pulu.Qiymət dəyişəndə komunal pulu artımla hesablanır.yoxsa yox
Çox maraqlı və aktual sualdır. Qısa olaraq qeyd etmək olar ki, borc yaranmadan öncə ödənilən vəsait sadəcə avans ödənişi sayılır və bu ödəniş borcun ödənişi deyil (bu bir mühasibatlıq anlayışıdır əslində). Çünki xidmət hələ göstərilməyib və borc yaranmayıb.
Borcun yarandığı dövrdə qüvvədə olan qiymətə görə öhdəlik yaranır. Əgər avans məbləği bu öhdəliyi bağlamırsa, əlavə ödəniş tələbi yaranır.
Əsas məsələ odur ki, belə xidmət müqavilələrinə şərtləri öncədən razılaşdırımış birdəfəlik müqavilə kimi baxılmamalıdır. Mülkiyyətçilərin ümumi yığıncağının və ya əgər səlahiyyətlər MMMC-yə ötürülmüşsə, bu təşkilatın təsdiqi ilə, qiymətlərə yenidən baxıla bilər. Doğru səsvermə ilə təsdiqlənmiş qiymətlər isə bütün sakinlərə şamil olunur, səsvermədə iştirakından asılı olmadan. Ümid edirəm bu sualınızı tam cavablandırır.